Listopad jest miesiącem pamięci,  członkowie Koła „SENIOR” na trasę rajdu  wybrali   szlak ofiar  II wojny światowej. Spotkaliśmy się przy   pomniku stylizowanym na  macewę   usytuowanym w miejscu zdewastowanego w 1941r. przez Niemców cmentarza żydowskiego. Obecnie na terenie ZSB i CKZiU przy ul. Nowomiejskiej.

Proponowana trasa:  tereny getta, cmentarz  żydowski, Grzywno. Rajd poprowadził przewodnik PTTK  pan Krzysztof Cieczkiewicz.

Byliśmy na terenie byłego  getta ,więc od historii tego  miejsca rozpoczęliśmy. Jesienią 1940r. Niemcy przystąpili do  tworzenia getta w  dzielnicy Rakutówek,w rejonie ulic: Wroniej, Wolność ,Nowomiejskiej. Rozpoczęło się  przesiedlanie ludności żydowskiej do  getta, do  prymitywnych budynków bez  wody i  jakichkolwiek warunków  socjalnych. Na początku teren   nie  był  ogrodzony, więc włocławianie  starali się  pomagać głodującym mieszkańcom  getta .Pomoc się  urwała jak teren ogrodzono drutem kolczastym. Żydzi  byli  zdani  tylko na  siebie, brakowało żywności ,opału  ,środków  czystości  co  spowodowało wybuch  epidemii tyfusu.

W   1941 r. zaczęto  likwidować  getto etapami, zaczęły się  rozstrzelania  i   wywózka do  innych  miejsc. Końca  wojny  nie  doczekała  większość  włocławskich  Żydów  wysiedlonych  do  Łodzi i  obozów  pracy w Wielkopolsce.

Spacerkiem przeszliśmy  na cmentarz  żydowski  ,który  powstał w  latach 60-tych XXw. jako  wydzielona część cmentarza komunalnego. Na pow.0,1 ha  zachowało się ok.  20 nagrobków .Uwagę zwraca  pomnik  z  napisem””Tu spoczywają  prochy  ofiar włocławskiego getta oraz tych  których pochowano  na zdewastowanym  podczas okupacji  hitlerowskiej  cmentarzu żydowskim. Cześć ich pamięci!!!

Wspominając ,przeszliśmy  w  rejon  dawnej  dzielnicy  Grzywno.Osiedle położone na obszarze wschodniej dzielnicy  miasta, powstało w  latach 1923-1924. Miasto przydzielało  na tym terenie  działki najuboższym mieszkańcom miasta,na których  powstawały „biedadomki”.Po 1927 r. osiedle  rozrastało się  „ na dziko”.Przed wojną  liczyło ok. 6 tyś. mieszkańców.  Wybuch  wojny  spowodował,że  Niemcy zaczęli w okresie1-9 grudnia  likwidować Grzywno.Wielu  mieszkańców  rozstrzelano,ponad 1000  wywieziono do  Generalnego Gubernatorstwa.Zabudowania wraz z  pozostałymi mieszkańcami  spalono 9.12.1939r..

Po skończonej  pacyfikacji teren  uprzątnięto i  wyrównano a  w 1940  r. posadzono  las. Obecnie  miejsce  jest  bardzo  zaniedbane ,jezioro  zarośnięte  szuwarami  ,wygląda żałośnie. O  tragedii  tego miejsca  przypomina pomnik na terenie Zespołu  Szkół Samochodowych.

Chwila zadumy   nad tragedią  ofiar  i w smutnych nastrojach zakończyliśmy spotkanie.

Teresa Fortuna

GALERIA ZDJĘĆ