Herby miast - emblematy czy źródła opowieści historycznej? Drukuj
Autor: Krystyna Michałowska   

Z definicji zawartych w informatorach encyklopedycznych wiemy, że Emblemat - wstawka, ozdoba inkrustowana, przedmiot lub jego przedstawienie, symbolizujące jakieś pojęcie, ideę, czynność, godło, znak.

Herb (z niem. Erbe - dziedzictwo) ma dwojakie znaczenie:

  • historyczny znak dziedziczny w rodzie szlacheckim, używany jako pieczęć, umieszczany na tarczach, chorągwiach itp.,
  • godło państwa, ziemi, miasta lub instytucji, umieszczane na flagach, monetach.

Tak więc herb miasta i pieczęć z herbem to emblematy. Czy tylko emblematy? Odpowiedzią na te wątpliwości był wykład dr. Piotra Bokoty pt. „Herby miast - emblematy czy źródła opowieści historycznej?”.

Herby, które pojawiły się w XII wieku, miały powiązanie ze stanem rycerskim. Rycerz na każde zawołanie władcy stawał zakuty w zbroję. Na tarczy, hełmie malował swoje znaki bojowe świadczące o przynależności do danego władcy. Herby królewskie widniały także na proporcach i chorągwiach dowodzonych też przez osoby duchowne, gdyż hierarcha Kościoła był urzędnikiem władcy. Kiedy stan rycerski przeobraził się w stan szlachecki, herb rodowy stał się oznaką przynależności do tego stanu. Miał on odróżnić pana od lennika. Herby władców zmieniły się w herby terytorialne ziem i państw. W XIII i XIV wieku pojawiły się herby miejskie. Zaczynają używać je miasta posiadające samorząd, w ten sposób podkreślając swoją niezależność. Podatki płaciły władcom lub zwierzchnikom Kościoła, a wystawiane dokumenty opatrzone były pieczęcią z herbem. Pojawiły się także pieczęcie wójtowe - advocaty (z łac. advocatus wójt).

W końcowej części spotkania dr Piotr Bokota pokazał nam obraz nowej pieczęci Włocławka, powstałej w 1641 roku. Na niej znajduje się infuła biskupia, świadcząca, że Włocławek był grodem biskupim. Każdy herb miejski zawiera stałe elementy: architektury sakralnej, obronnej, symbol patrona i symbole eschatologiczne.

Na tarczach herbów pojawiają się rysunki kwiatów murów, łodzi, zwierząt i ciał niebieskich. Wszystkie znaki i barwy mają wymowę symboliczną. Herby miejskie z biegiem czasu zaczynają posiadać narrację historyczną, stają się dziełem ikonograficznym.

Wątpliwości, zawarte w temacie wykładu, zostały wyjaśnione. Herby są źródłem opowieści historycznej.

Zapraszamy do obejrzenia fotorelacji z wykładu dr. Piotra Bokoty pt. „Herby miast - emblematy czy źródła opowieści historycznej?”.