|
16 grudnia 2014 roku w Teatrze Impresaryjnym, dyrektor tego teatru Jan Polak poprowadził drugą część wykładu „Reżyser, a adaptacje teatralne”. Przewodnim motywem wykłady było „ słowo” – w szerokim kontekście.
Rozwój słowa przebiegał równolegle z historią ludzkości. Prawdopodobnie pierwszy człowiek używał dźwięków nieartykułowanych wyrażając swoje emocje i tak też komentował to, co się wokół niego działo.
W naszym życiu „słowo” pełni dwie zasadnicze funkcje:
1. przekazuje treści, wiadomości, opisuje wydarzenia
2. uzewnętrznia nasze emocje.
W teatrze obie funkcje słowa są niezwykle ważne. Rozwój słowa, podobnie jak historia ludzkości przez ostatnie 2,5 tysiąca lat miał swoje wzloty i upadki. Bardzo dobry okres dla rozwoju słowa widzimy w starożytnej Grecji. Wysoki poziom reprezentowały zarówno literatura jak i dramaturgia. Słowo doprowadzone było do finezji, łączyło poezję ( metaforę) z głęboką filozoficzną treścią np. Antygona Sofoklesa. W literaturze rzymskiej obserwujemy „zapaść” słowa, w Średniowieczu literatura skierowana była na tematy i doznania religijne.
W tym okresie teatr odżył w kościele – sztuka liturgiczna, moralitety. Pojawił się też nowy gatunek teatralny – farsa, jako rozrywka dla klas niższych. W okresie Renesansu zagościł w Europie teatr elżbietański, wynosząc teatr na wyżyny. Wszystkie dyscypliny sztuki w tym okresie rozkwitały i był to również okres powrotu do klasyki.
Przez te wszystkie okresy ukształtował się schemat budowania literatury, czyli zapisywania słowa. Zapisywana była tematyka aktualna lub historyczna. W zależności od tego jak szybko żył człowiek w danym okresie, tak zwarte lub rozwlekłe były utwory literackie. Przykład – poezja romantyczna – autor i adresat mieli więcej czasu, cierpliwości i wiedzy literackiej niż obecnie, dlatego utwory pisane w tamtym okresie są długie i maja klasyczne metrum.
Niezwykle ważną rzeczą w słowie jest stylistyka. Musi ona przystawać do rzeczywistości, którą opisuje, czyli zawierać dla danych czasów charakterystyczne elementy. Bardzo ważne dla literatury jest jej tłumaczenie na inne języki. Złe tłumaczenie powoduje zatracenie sensu utworu oryginalnego.
Obecnie słowo jest „w odwrocie”, zanika używanie przymiotników, maleje używanie rzeczowników, język pozostaje na poziomie komunikatów sms i email.
Tak piękny i bogaty będzie nasz język, jak literatura, którą czytamy. Dyrektor Jan Polak przytoczył nam również liczne przykłady utworów literackich i sztuk teatralnych, które zobrazowały nam etapy rozwoju „słowa”. Wykład okraszony był także licznymi anegdotami.
Barbara Żmidzińska
|
